طریقه نصب تجهیزات بهداشتی

طریقه نصب تجهیزات بهداشتی

یادگیری طریقه نصب تجهیزات بهداشتی هم از بابت نحوه صحیح و استاندارد برای کاربرد لازم بوده و هم از نظر افزایش طول عمر لوازمی که استفاده میشوند . نصب لوازم بهداشتی و اکسسوری مانند نصب شیرالات بسیار مهم و ضروری به نظر میرسد . لوازم بهداشتی باید از متریال سخت ، بادوام و در برابر آب نفوذناپذیر ساخته شود.

روی هر یک از لوازم بهداشتی، شیرها و دیگر لوازم آنها باید مارک کارخانه سازنده، یا استاندارد مورد تأییدی که ساخت بر طبق آن صورت گرفته است، به صورت ریختگی، برجسته، یا مهر پاک نشدنی نقش شده باشد.

استفاده از لوازم بهداشتی خراب و دست دوم، آسیب دیده و معیوب مجاز نیست.

فاصله و تعداد تجهیزات بهداشتی

1-تعداد لوازم نصب سرویس بهداشتی مورد نیاز بر حسب نوع کاربری ساختمان و تعداد استفاده کنندگان، باید با رعایت الزامات مندرج در این قسمت از مقررات مشخص شوند.

2- برای هر فرد زن و مرد و حتی کودک باید لوازم بهداشتی، به تعداد کافی و به طور جداگانه پیشبینی شود، جز موارد زیر:

• طریقه نصب تجهیزات بهداشتی خانگی
• ساختمانهایی که تعداد کل جمعیت آن 8 نفر یا کمتر باشد.
• فروشگاههایی که مواد خوراکی یا آشامیدنی را برای مصرف در همان محل میفروشند و تعداد کل مشتریان همزمان آنها کمتر از 12 نفر باشد.

3- تعداد توالت، نصب شیرالات بهداشتی , روشویی، دوش و وان باید، به نسبت جمعیت مرد و زن، برای هر یک پیشبینی شود. اگر تعداد مرد و زن مساوی است باید تعداد هر یک از لوازم بهداشتی نیز برابر باشد.

4- در اماکن کاری  مانند ادارات شخصی عمومی و کارگاههای ، گروه های بهداشتی (توالت، دستشویی، غیره) باید در مجاورت محل کار افراد باشد .

• فاصله طولی بین محل کار تا لوازم بهداشتی نباید بیش از 100 متر باشد. فاصلهای که در ارتفاع، برای دسترسی به گروه بهداشتی باید طی شود نباید بیش از 1 طبقه زیرین یا فوقانی باشد.
• در فروشگاههای زنجیره ای، فاصله افقی تا لوازم بهداشتی، نباید بیش از 70 متر باشد در محلهای کار باید برای مراجعان و کارکنان، لوازم بهداشتی جداگانه آماده سازی شود، مگر آنکه تعداد مراجعان کمتر از 150 نفر در روز باشد.

5- در فضاهای عمومی مانند رستوران، باشگاه، مراکز عمومی و تجاری، باید برای مشتریان و کارکنان لوازم بهداشتی جداگانه پیشبینی شود. لوله کشی فرنگی بایستی مخصوص فرنگی و ایرانی مختص فرنگی باشد و نصب توالت فرنگی روی توالت ایرانی خیلی استاندارد نیست و تقریبا موقتی میباشد .

• در فروشگاهها و اماکن غیرخصوصی، که در آنها مواد خوراکی و آشامیدنی برای مصرف در همان محل فروخته نمیشود، اگر تعداد مراجعان در روز کمتر از 150 نفر باشد، لازم نیست برای آنها لوازم بهداشتی جداگانه پیشبینی شود.

آماده سازی نصب لوازم بهداشتی

• آن اقلام از لوازم بهداشتی که روی کف یا به دیوار نصب میشوند و لوله فاضلاب از کف یا دیوار به آنها متصل میشود، باید با پیچ و مهره و فلنج، از نوع قوی در برابر خوردگی، به کف یا دیوار محکم شوند.
• اتصال لوله خروجی فاضلاب لوازم بهداشتی، که به لوله فاضلاب خروجی از کف یا دیوار متصل میشود، باید کاملاً بدون نشتی  باشد.
• دستشویی، توالت فرنگی ، پیسوار و دیگر لوازم بهداشتی که به دیوار وصل میشوند، باید طوری به اجزای ساختمان متصل و محکم شوند که وزن این لوازم بهداشتی به لوله ها و اتصال فشار وارد نکند.
• لوازم بهداشتی باید در شرایط کاملا افقی و شاقول به موازات سطح دیوارهای مجاور نصب شوند.
• فشار و میزان آب مورد نیاز برای لوازم بهداشتی باید کافی باشد /

محل نصب لوازم بهداشتی

1- لوازم بهداشتی باید در محلی نصب شوند که تمیز کردن سطوح آنها و سطوح کف و دیوار اطراف آنها به راحتی ممکن باشد.

• برای تسهیل درنظافت کف بهتر است لوله های هر یک از لوازم بهداشتی، از سطوح دیوار نزدیک آن به شبکه لوله کشی ساختمان متصل شود.

2- دسترسی به اتصالات توکار

• اگر اتصال لوله کشی  لوازم بهداشتی از نوع فشاری با واسطه لاستیک یا مواد آببند دیگر باشد، بایستی برای دسترسی به این نوع اتصال، به دیوار پشت آن یک دریچه بازدید نصب شود، یا فضای سرویس در اطراف آن پیشبینی شود، یا روشهای دیگری که این دسترسی را آسان کند، اتخاذ شود.
• اگر نتوان امکان دسترسی را فراهم کرد، اتصال از نوع فشاری مجاز نیست و اتصال باید از نوع صلب مانند اتصال لحیمی، جوشی، دنده ای و غیره باشد.

تخلیه آب اضافی لوازم بهداشتی 

1- برخی از لوازم بهداشتی که ممکن است دهانه تخلیه فاضلاب آنها، با درپوش موقتی مسدود شود، باید سرریز داشته باشد. سرریز باید در فاصله ای باشد که، در زمان بسته بودن درپوش، سطح آب هرگز نتواند از تراز سرریز بالاتر رود، و هنگام باز شدن درپوش و تخلیه آب، هیچ آبی در روزنه ها باقی نماند.

2- لوله تخلیه آب سرریز باید به لوله فاضلاب خروجی از لوازم بهداشتی، قبل از سیفون، متصل شود.

•  اجرای کار و نصب تأسیسات بهداشتی باید با ملاحظه استحکام و مقاومت سازهای ساختمان انجام گیرد و مراقبت شود که در جریان اجرای تأسیسات و بهره برداری از لوازم بهداشتی هیچ آسیبی به دیوارها و دیگر اجزای ساختمان وارد نشود.

  3- هیچکدام از لوله کشی ها و دیگر اجزای تأسیسات بهداشتی، جز کفشوی یا حوضچه و پمپ تخلیه آب کف چاله آسانسور نباید در داخل چاه آسانسور یا پارکینگ و مشاعات ، نصب شود.

  4- تخلیه این کفشور چاله آسانسور باید با اتصال غیر مستقیم به شبکه لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان انجام گیرد.

   ویژگیهای نصب تجهیزات بهداشتی ساختمان

  - اگر در یک آپارتمان ,  ساختمان  یا بنا ، به سبب وجود تأسیسات بهداشتی یا فقدان آن، از نظر بهداشتی یا ایمنی حادثه غیرقابل پیش بینی رخ دهد، صاحب ساختمان یا وکیل او، باید برای برطرف کردن این  عیوب، با انجام اصلاحات لازم در تأسیسات بهداشتی موجود، تا زمانی که وضعیت سلامت و ایمنی پدید آید، اقدام کند.

  - هر بخش از ساختمان که در نتیجه نصب، تعمیر، یا بازسازی تاسیسات بهداشتی موجود، مایع خرابی، تغییر یا جابجایی شود، باید پس از انجام کارهای مربوط به تأسیسات بهداشتی، دوباره به حالت قابل قبول، بی خطر و ایمن بازسازی شود.

   مختصات نصب لوازم بهداشتی

  - محیط نصب توالت، دستشویی، دوش، سینک و دیگر لوازم بهداشتی باید روشنائی و تعویض هوا داشته باشد.

  - لوازم بهداشتی و لوله کشی های مربوط به آن ها باید طوری از لحاظ نصب قرار بگیرند ,  که مانع باز و بسته شدن عادی پنجره ها و درها نشوند.

  - کف و بدنه سرویس بهداشتی که در آن توالت نصب می شود، باید نسبتا صاف با شیب استاندارد، قابل شستشو و عایق کاری شده  باشد.

  - هر توالت ایرانی یا فرنگی یا حمام که در ساختمان های عمومی برای استفاده مراجعان یا کارکنان نصب می شود باید با دیوار یا تیغه و در، به صورت اتاقک خصوصی، از فضاهای مجاور جدا شود.

  در یک سرویس حمام دستشویی بهداشتی با یک توالت، که برای استفاده 1 نفر پیش بینی شده است و در آن قفل می شود، پیش بینی دیوار، تیغه و در جداکننده برای توالت ضروری نیست.

  لوله کشی آب و فاضلاب سرویس بهداشتی

  - در صورت وجود آب و فاضلاب شهری و در دسترس بودن شبکه لوله کشی آب شهری، لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان، باید از آب شهری تامین گردد .

   ب) اگر در محل، شبکه لوله کشی فاضلاب شهری موجود و در دسترس نباشد، باید برای دفع فاضلاب ساختمان، با استفاده از یکی از روش های مورد تأیید اقدام شود.

  پ) اگر در ساختمان شبکه لوله کشی فاضلاب خاکستری پیش بینی شود، فاضلاب خروجی از وان، زیردوشی، دستشویی، لگن یا ماشین رختشویی ممکن است به شبکه لوله کشی فاضلاب خاکستری هدایت شود.

  - وارد کردن و ریختن هر گونه خاکستر، مواد نیمه سوخته (زغال و مانند آن)، مواد پارچه ای (مانند کهنه و قاب دستمال)، مواد سمی، مواد قابل اشتغال یا قابل انفجار، گازها، مواد نفتی و چربی و مواد غیر قابل انحلال دیگری که ممکن است باعث گرفتگی، مسدود شدن، آسیب دیدن یا اضافه بار شود، به لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان و شبکه لوله کشی فاضلاب شهری ممنوع است.

   الف) فاضلاب خروجی از تأسیسات صنعتی و تولیدی نباید وارد لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان شود. ورود فاضلاب صنعتی به شبکه فاضلاب شهری به شرطی مجاز است که سازمان مسئول فاضلاب شهری هدایت آن را به شبکه فاضلاب شهری مجاز بداند.

  روی هر طول لوله، هر قطعه از فیتینگ های لوله کشی و هریک از لوازم بهداشتی باید نام یا مارک سازنده، به طور برجسته، با مهر پاک نشدنی نقش شده باشد.

  - مصالحی که در تأسیسات بهداشتی ساختمان به کار می رود باید طبق دستورالعملی نصب شود که در استاندارد هر یک داده شده است.

  الف) در صورتی که دستورالعمل از استاندارد در دست نباشد، نصب هر یک از مصالح باید با رعایت راهنمای کارخانه سازنده صورت گیرد.

  - لوله، فیتینگ و دیگر اجزای لوله کشی غیرفلزی باید گواهی آزمایش و مطابقت آن با استانداردهای مراجع صلاحیت دار بهداشتی را داشته باشد.

   الف) لوله، فیتینگ و دیگر اجزای لوله کشی غیر فلزی، که در لوله کشی آب مصرفی ساختمان به کار می رود، باید گواهی مراجع صلاحیت دار بهداشتی را برای توزیع آب آشامیدنی داشته باشند.

  - گواهی آزمایش

   الف) هر یک از اجزای لوله کشی، لوازم بهداشتی، شیرهای برداشت آب و دستگاه هایی که در تأسیسات بهداشتی ساختمان به کار می رود باید از یک موسسه معتبر گواهی آزمایش و مطابقت آن با استانداردی که بر طبق آن ساخته شده است، داشته باشد.

  (1) موسسه گواهی کننده باید مدارک مربوط به روند آزمایش را نگه داری کند.

  (۲) مدارک باید شامل جزئیات لازم برای مطابقت آن، با الزامات مندرج در استاندارد مربوط و در مورد آزمایش هر قطعه یا دستگاه باشد.

  ب) موسسه گواهی کننده باید شخصیت حقوقی داشته باشد و دارای صلاحیت لازم برای آزمایش مورد نظر باشد.

  (۱) موسسه گواهی کننده، باید به ابزار و تجهیزات لازم برای آزمایش مورد نظر مجهز باشد.

  (۲) موسسه گواهی کننده باید نیروی انسانی کار آزموده و با تجربه، که برای انجام عملیات آزمایش و ارزیابی آن آموزش دیده باشد، در استخدام داشته باشد.

  * حفاظت لوله کشی

  - لوله هایی که از زیر یا داخل پی، یا دیوار باربر ساختمان عبور می کنند، باید در برابر شکسته شدن بر اثر بار وارده حفاظت شوند. در این حالت لوله باید در داخل غلاف فلزی قرار گیرد، یا از زیر طاقی ساخته شده با مصالح ساختمانی مقاوم بگذرد. قطر غلاف لوله در داخل پی باید دست کم دو اندازه از قطر لوله بزرگتر باشد.

  - اگر لوله از داخل محیط یا مصالح خورنده ای که ممکن است بر سطح خارجی لوله اثر خوردگی داشته باشد، عبور کند باید سطح خارجی لوله در برابر خوردگی، با اندود یا روکش مقاوم در برابر خوردگی حفاظت شود.

   الف) اندود یا روکش نباید مانع حرکت لوله، ناشی از انقباض و انبساط شود.

  - هر نوع لوله کشی در تأسیسات بهداشتی باید به ترتیبی نصب شود که فشارهای وارد بر آن بیش از آنچه در ساخت لوله پیش بینی شده، نباشد. عبور لوله از دیوارها، تیغه ها، سقف و کف باید از داخل غلاف لوله صورت گیرد.

  الف) فاصله بین سطح خارجی لوله و سطح داخلی غلاف باید با مواد قابل انعطاف پر شود.

  ب) در صورتی که غلاف در دیوار آتش نصب می شود، موادی که برای پر کردن فاصله به کار می رود، باید همان مقاومتی را داشته باشد که برای دیوار آتش تعیین شده است.

  - اطراف لوله هواکش فاضلاب که از بام عبور می کند باید به کمک مواد آب بند مانند ورق سربی، ورق فولادی گالوانیزه، ورق آلومینیومی و ورق پلاستیکی، در برابر نفوذ رطوبت و آب، آب بندی شود.

  - آن قسمت از لوله کشی آب مصرفی، فاضلاب یا آب باران، که در خارج از ساختمان و زیر همکف و در داخل زمین نصب می شود باید با توجه به درجه حرارت هوای محل سطح زیر بنا، زیر خط تراز یخبندان و عمق مناسب قرار گیرد. لوله های آب مصرفی، فاضلاب یا آب باران در داخل دیوارهای خارجی ساختمان، یا هرجای دیگری که در معرض یخ زدگی قرار می گیرند، باید با پوشش ایزولاسیون حرارتی یا گرم کردن لوله، در برابر یخ زدن حفاظت شوند.

• برای نصب شیرالات توکار بایستی درهنگام لوله کشی تمهیدات لازم آماده شود .

• انواع سرویس بهداشتی و ویژگیهای محل نصب تجهیزات

دستشویی

• روی لبه تخلیه آب دستشویی باید شبکه قابل برداشتن و مقاوم در برابر خوردگی قرار گیرد.
• مجری لوله کشی و نصاب شیرالات دهانه تخلیه آب دستشویی باید با امکان قرار دادن درپوش غیردایم باشد و دستشویی سرریز را مد نظر قرار دهد .
• قطر دهانه تخلیه آب روشویی باید دستکم 40 میلیمتر باشد.
• اگر دستشویی به صورت کاسه های سرتاسری باشد، هر 50 سانتیمتر طول آن باید به عنوان یک دستشویی لحاظ شود و همه الزامات مندرج در این مقررات در مورد آن رعایت شود.
• فاصله محور دستشویی از سطح دیوار مجاور یا هر مانع دیگر، نباید کمتر از 45 سانتیمتر باشد.

شیر پیسوار

• شیر پیسواری که در اماکن عمومی نصب میشوند باید کنترل بارز و قابل دسترسی داشته باشند.
• کف و دیوار اطراف پیسوار باید دستکم تا 50 سانتیمتر از جلو و به ارتفاع 110 سانتیمتر از کف و 70 سانتیمتر در هر طرف، با نوار تفلون و مقاوم در برابر نفوذ رطوبت ساخته شود و سطوح آن کاملاً صاف و صیقلی باشد.

شیر دوش

1- علم شیر دوش باید با بست به دیوار پشت دوش ثابت و محکم شود.

2-کابین دوش

• سطح اتاقک دوش بایستی حداقل نیم مترمربع باشد .
• کابین دوش ممکن است مدلهای مختلف داشته باشد. در شکل مربع هر ضلع، در مدل مثلث ارتفاع، و در حالت گرد یا بیضی قطر آن نباید کمتر از 80 سانتیمتر باشد. فضایی که برای شیر، جاصابونی، دستگیره و دیگر تجهیزات لازم است باید خارج از اندازه های داده شده برای کابین دوش باشد.
• جداره های اطراف اتاقک باید حداقل تا ارتفاع 1/90 متر با مواد آب بند و مقاوم در برابر نفوذ رطوبت ساخته شود و سطوح آن کاملاً صاف و صیقلی و قابل شستشو باشد.
• پنجره و درهای شیشه ای اتاقک دوش باید طبق استانداردهای ایمنی باشد.

3- کف کابین یا زیردوشی

• کف اتاقک دوش یا زیردوشی باید به حالت تراز روی زیرسازی نرم و صاف کار گذاشته شود.
• کف اتاقک دوش یا زیردوشی باید کاملاً بدون درز، آببند و مقاوم در برابر نفوذ رطوبت باشد.
• لبه های زیردوشی باید در همه طرف 50 میلیمتر نسبت به کف آن بالاتر باشد.
• اتصال لوله فاضلاب تخلیه زیردوشی یا کفشوی کف اتاقک به لوله فاضلاب ساختمان باید کامًلا آببند و گازبند باشد. از درزهای اطراف کفشوی یا زیردوشی نباید آب و رطوبت به داخل اجزای ساختمان نفوذ پیدا کند
• قطر اسمی لوله تخلیه کفشوی کف اتاقک یا زیردوشی نباید از 45 میلیمتر کمتر باشد. روی دهانه تخلیه باید شبکه مقاوم در برابر خوردگی و قابل برداشتن نصب شود که سوراخ های آن از 7 میلیمتر بزرگتر نباشد.
• اگر در یک فضای ساختمان چند اتاقک دوش، فقط با یک دهانه تخلیه پیشبینی شده باشد شیببندی کف باید طوری صورت گیرد که فاضلاب یک اتاقک از داخل اتاقک دیگر عبور نکند.

نصب سینک ظرفشویی

• روی دهانه تخلیه آب سینک باید توری قرار گیرد که در برابر خوردگی مقاوم و قابل برداشتن باشد.
• اگر دهانه تخلیه آب سینک با امکان قرار دادن درپوش غیردایم باشد باید برای لگن سینک سرریز پیشبینی شود.
• قطر دهانه تخلیه آب سینک باید دستکم 50 میلیمتر باشد.
• اگر سینک به صورت لگن سرتاسری باشد باید هر 60 سانتیمتر طول آن به عنوان یک سینک مستقل ملاحظه شود و همه الزامات مندرج در این مقررات در مورد آن رعایت شود.

نصب کفشور فاضلاب

1- قطر گلوگاه خروجی کفشوی نباید از 60 میلیمتر کمتر باشد.

• در ساختمانهای بزرگ قطر اسمی دهانه خروجی کفشوی نباید کمتر از 90 میلیمتر باشد.

2- کفشوی باید شترگلویی داشته باشد .

شستشوی توالت و پیسوار

1- توالت، پیسوار و لوازم بهداشتی دیگری که تخلیه فاضلاب آنها با عمل سیفونی صورت میگیرد، باید به شیرگازی  یا فلاش تانک مجهز باشد، که هر بار حجم مشخصی آب برای شستشوی لگن و پر کردن دوباره سیفون از آن ریزش کند.

• هر توالت یا پیسوار باید یک عدد فلاش والو یا فلاش تانک مخصوص خود داشته باشد.
• توالت در ساختمانهای عمومی با فلاش والو و در ساختمانهای دیگر با فلاش تانک باشد.

2- فلاش تانک

• اگر فلاش تانک دستی نصب میشود ، باید به کمک شیر شناور یا هر مکانیسم دیگری، پس از هر بار ریزش آب، دوباره مخزن را، تا تراز معین از آب پرکند و پس از آن شیر فلوتری ورود آب اتوماتیک بسته شود.
• فلاش تانک اتوماتیک باید وسیلهای داشته باشد که به طور منظم، پس از گذشت هر فاصله زمانی معین، عمل ریزش آب را به طور کامل انجام دهد.
• هر سیفون فلاش تانک باید یک شیر شناور ضد جریان سیفونی داشته باشد.
• دهانه ورود آب به تانک باید دستکم 50 میلیمتر بالاتر از دهانه سرریز باشد.
• هر فلاش تانک باید محل سرریز داشته باشد، تا در صورت سرریز کردن، آب را به داخل لگن توالت  بریزد. قطر لوله سرریز آب باید به گونه ای باشد که در زمان حداکثر جریان آب ورودی به تانک مانع از بالا رفتن تراز سطح آب تانک شود. دهانه خروجی انتهای لوله سرریز باید از تراز سر ریز لگن توالت یا پیسوار بالاتر باشد.
• همه اجزای فلاش تانک باید، برای تعمیر و تعویض، قابل دسترسی باشد.

نصب فلاش والو

• به منظور جلوگیری از برگشت جریان، روی لوله ورودی آب به فلاش والو باید شیر ضد خلا قابل دسترسی نصب شود، مگر آنکه مکانیسم جلوگیری از برگشت جریان در فلاش والو پیشبینی شده باشد.
• انتخاب فلاش والو یا شیرگازی  باید با رعایت صرفه جویی در مصرف آب صورت گیرد. میزان فشار ورودی آب به فلاش والو باید حداقل 12/6 متر ستون آب باشد.
• فلاش والو باید از مدلی باشد که یک سیکل کامل ریزش آب و باز و بسته شدن جریان را، به طور خودکار و بر اثر فشار آب ورودی، بتواند انجام دهد.
• فلاش والو باید وسیله تنظیم داشته باشد تا بتوان مقدار آب ریزشی آن را تنظیم کرد.